Δύσκολες Συμπεριφορές

ΘΕΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

 Α) ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 1. Σκοπός:

•  Να πλαισιωθεί η Σχολική Μονάδα του Ειδικού Σχολείου «Ευαγγελισμός» με κατευθυντήριες γραμμές, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο για τη διαχείριση θεμάτων που αφορούν στη συμπεριφορά και επηρεάζουν την επίτευξη των στόχων εκπαίδευσης των μαθητών/τριών και την ομαλή λειτουργία του σχολείου.
• Να γίνει κατανοητή η αναγκαιότητα για περαιτέρω πλαισίωση των θεμάτων συμπεριφοράς στο πλαίσιο του Ειδικού Σχολείου «Ευαγγελισμός», κατάλληλα προσαρμοσμένη και διαφοροποιημένη σε σχέση με αυτή που υπάρχει στη Γενική Εκπαίδευση.
• Να υλοποιηθούν τα θέματα συμπεριφοράς σαν Δράση με ιδιαίτερη εστίαση στη Διαχείριση Δύσκολων Συμπεριφορών. Η Δράση αυτή έχει προταχθεί μέσα από την Επιτροπή Αγωγής Υγείας του Σχολείου.

2. Γενική Εκπαίδευση

 Στη Γενική Εκπαίδευση τα θέματα συμπεριφοράς πλαισιώνονται:

• Κάτω από την Ενότητα των Κανονισμών Λειτουργίας που αφορούν στην Ομαλή λειτουργία των σχολείων και παιδαγωγικά μέτρα πειθαρχίας

Οι περί Λειτουργίας των Δημόσιων Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης

Κανονισμοί του 2008 έως 2017

(Κ.Δ.Π. 225/2008, Κ.Δ.Π. 276/2009, Κ.Δ.Π. 345/2011, Κ.Δ.Π. 253/

2012, Κ.Δ.Π. 235/2017)

• Κάτω από τις εγκυκλίους που αφορούν στη «Δημιουργία και Λειτουργία Κώδικα Καλής Συμπεριφοράς»

Εγκύκλιος με αρ. φακ. 386/68/Α ημερ. 05.08.1998

• Κάτω από την εγκύκλιο «Μέτρα πειθαρχίας στα σχολεία», όπου προσδιορίζεται ότι η άσκηση οποιασδήποτε μορφής μέτρων σωματικής τιμωρίας στα σχολεία απαγορεύεται ρητά και κατηγορηματικά

(Εγκύκλιος με αρ. φακ. .19.04.10/4 ημερ. 24.09.2009 (αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde2044).

Β) ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΔΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Στο Ειδικό Σχολείο «Ευαγγελισμός» έχει διαπιστωθεί η αναγκαιότητα για περαιτέρω πλαισίωση των θεμάτων συμπεριφοράς.

1. Αιτιολόγηση της αναγκαιότητας αυτής:

• Στο Ειδικό Σχολείο «Ευαγγελισμός» φοιτούν μαθητές και μαθήτριες 3 - 21 χρόνων που παρουσιάζουν σοβαρές, πολλαπλές και σύνθετες αναπηρίες.

• Έχουμε υπόψη:

• Την κύρια Αποστολή του σχολείου:

• Εστίαση στις ανάγκες και τα δικαιώματα των μαθητών/τριών
• Προώθηση της νοητικής, σωματικής, συναισθηματικής και κοινωνικής ανάπτυξης του κάθε μαθητή/τριας

• Το Όραμα του Σχολείου:

• Κάθε μαθητής/τρια είναι μοναδικός και σημαντικός/ή
• Εργαζόμαστε συλλογικά, με αποδοχή και σεβασμό στη μοναδικότητα του κάθε μαθητή/τριας
• Προωθούμε τη σφαιρική ανάπτυξη της προσωπικότητας και των δεξιοτήτων του, μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων και αναγκών του, έχοντας ως απώτερο σκοπό:
  • Την ασφάλεια
  • Την ευημερία
  • Την ποιότητα ζωής
  • Τη μάθηση
  • Την αυτονόμηση σε όσο το δυνατό πιο μεγάλο βαθμό
  • Την κοινωνική ένταξη και πρόσβαση στις υπηρεσίες της κοινότητας.

• Έχουμε σαν σημείο αναφοράς:

Η ταυτότητά μας προσδιορίζεται μέσα από τη σχέση μας με τους άλλους και το όλο περιβάλλον, στο οποίο κινούμαστε, σκεφτόμαστε και δρούμε. Είμαστε καλά, ανήκοντας και συμμετέχοντας  σε κοινωνικές ομάδες και έχοντας συσχέτιση με τους άλλους.

• Παρατηρούμε μέσα από την πρακτική και την εμπειρία:

Οι μαθητές/τριες του σχολείου εκφράζουν τις ανάγκες και τις δυνατότητές τους στα πλαίσια της συσχέτισής τους στο περιβάλλον της συγκεκριμένης σχολικής μονάδας. Παρουσιάζονται ανάγκες και δυνατότητες διαφορετικές. 

Μερικές φορές οι μαθητές/τριες εκφράζονται και συμπεριφέρονται με τρόπο που παραπέμπει σε δύσκολες καταστάσεις, όπου τίθενται θέματα ασφάλειας, υγείας, αλλά και δυσκολίας στη συμμετοχή τους σε προγράμματα και κοινωνικές δραστηριότητες, που αποτελούν το βασικό εργαλείο για την επίτευξη των στόχων του οράματος του σχολείου.

Κάποιες συμπεριφορές χαρακτηρίζονται ανεπιθύμητες, μη αποδεκτές, αποκλίνουσες, αρνητικές, προβληματικές, δύσκολες.

Κάποτε οι καταστάσεις αυτές οδηγούνται σε κορύφωση με περιστατικά επιθετικής δραστηριότητας και αυτοτραυματικής συμπεριφοράς, όπου απειλείται η ασφάλεια του ίδιου του ατόμου ή/και των άλλων.

Οι συμπεριφορές τους στις περιπτώσεις αυτές χαρακτηρίζονται σαν προκλητικές συμπεριφορές με την έννοια ότι προκαλούν και προσκαλούν το περιβάλλον σε μια αντίδραση/παρέμβαση.

Παραδείγματα προκλητικών συμπεριφορών που συναντιούνται στα πλαίσια του σχολείου σχετίζονται με αυτοτραυματική συμπεριφορά, επιθετική προς άλλα πρόσωπα ή αντικείμενα, έντονες φωνές, έντονες στερεοτυπικές συμπεριφορές, μη συνεργασία, μη κατάλληλα αγγίγματα κ.ά.

Οι δυσκολίες στη συμπεριφορά μπορεί να συνδέονται με τους αμφίδρομους περιορισμούς στην επικοινωνία. Όπου υπάρχουν περιορισμοί στην επικοινωνία, υπάρχουν πιο λίγες ευκαιρίες για να μπορέσει το άτομο να εκφράσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του ή να ανταποκριθεί σε ότι του συμβαίνει.

Οι μαθητές/τριες χρειάζονται εξατομικευμένη και συστηματική στήριξη σε όλους τους τομείς της ανάπτυξης και κυρίως στα θέματα επικοινωνίας και συνύπαρξής τους μέσα σε όλες τις βασικές κοινωνικές δομές (οικογένειας, σχολείου, κοινότητας, ευρύτερης κοινωνίας). 

Η έκφραση μέσα από δύσκολες συμπεριφορές δημιουργεί εμπόδια στην ένταξη μέσα στις κοινωνικές αυτές δομές και στη συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες.

Υπάρχει πιο μεγάλη πιθανότητα αποκλεισμού λόγω των δύσκολων καταστάσεων που δημιουργούνται.

• Υπάρχει αναγκαιότητα πλαισίωσης των θεμάτων συμπεριφοράς για να διασφαλιστεί:

• Η μείωση των δύσκολων καταστάσεων και των θεμάτων ασφάλειας και υγείας
• Η προώθηση της ευημερίας, της βελτίωσης της ποιότητας ζωή, της μάθησης και της αυτονόμησης
• Για να αποφευχθεί το αυξημένο ρίσκο του αποκλεισμού και να δημιουργηθούν ευκαιρίες για κοινωνική ένταξη και ισότιμη συνύπαρξη.
• Για να πλαισιωθεί η προσέγγιση του προσωπικού και η διαχείριση των δύσκολων αυτών καταστάσεων με κοινές αρχές και στάσεις. Να μην υπάρχει η αίσθηση ότι οι χειρισμοί είναι αυθόρμητοι, αλλά βασίζονται σε σχεδιασμό.

2. Δράση:     Διαχείριση Δύσκολων Συμπεριφορών

Προωθώντας την κοινωνική ένταξη ενάντια στον κοινωνικό αποκλεισμό

2.1. Στόχος/οι:

• Η προώθηση του οράματος του σχολείου (ασφάλεια, μάθηση, ευημερία, ενεργός συμμετοχή, ποιότητα ζωής, αυτονόμηση).
• Η δημιουργία ευκαιριών για κοινωνική ένταξη και ισότιμη συνύπαρξη.
• Η αποφυγή του αυξημένου ρίσκου του αποκλεισμού.
• Η μείωση των δύσκολων συμπεριφορών.
• Η προώθηση της διαχείρισης των δύσκολων συμπεριφορών μέσα από συνεργατικό σχεδιασμό.

2.2. Πραγματοποίηση της Δράσης:

Η Δράση αυτή υλοποιείται μέσα από Στρατηγικές και Δραστηριότητες Πρόληψης και Παρέμβασης.

2.2.1. Στρατηγικές και Δραστηριότητες Πρόληψης:

Τι κάνουμε:

• Για να καλύψουμε τις ανάγκες των μαθητών/τριών
• Για να προλάβουμε και να μειώσουμε τη δύσκολη συμπεριφορά

• Καλλιεργούμε αρχές και αξίες που καθορίζουν τις στάσεις και την επαγγελματική πρακτική προς την κατεύθυνση του οράματος του σχολείου (Κοινωνική Ένταξη, Μη Αποκλεισμός, Ίσες Ευκαιρίες/Ισοτιμία, Σεβασμός, Αξιοπρέπεια, Ιδιωτικότητα, Αυτονόμηση, Συνεργατικότητα, Ενεργός Συμμετοχή).

• Προωθούμε θετικές σχέσεις και αποτελεσματική επικοινωνία.

• Σχεδιάζουμε (αισθητηριακά και λειτουργικά) το φυσικό περιβάλλον.

• Επεξεργαζόμαστε καθημερινά προγράμματα και ρουτίνες στο σχολείο, με τρόπο που να έχουν νόημα για τον κάθε μαθητή/τρια (Προγράμματα ατομικής φροντίδας και αυτοεξυπηρέτησης, ανεξάρτητης διαβίωσης, απόκτησης κοινωνικών δεξιοτήτων, ειδικής γυμναστικής, μερικής ένταξης σε σχολεία γενικής εκπαίδευσης, προεπαγγελματικής εκπαίδευσης κ.ά).

• Σχεδιάζουμε και παρέχουμε εξατομικευμένα (ατομικά και ομαδικά) θεραπευτικά προγράμματα, όπως λογοθεραπεία, φυσιοθεραπεία, εργοθεραπεία, μουσικοθεραπεία, υδροθεραπεία, θεραπευτική ιππασία κ.ά.).

• Επεξεργαζόμαστε Δράσεις μέσα και έξω από το σχολείο που προωθούν τη συνύπαρξη και τη συμμετοχικότητα σε κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και συνδιαλλαγές (Μουσικό συγκρότημα, καλλιτεχνικές δράσεις, ημερίδες με μαθητές/τριες άλλων σχολείων, ημερίδες με γονείς κ.ά).

• Δημιουργούμε Βιβλίο Ταυτότητας για τον κάθε μαθητή/τρια προωθώντας τον αυτοπροσδιορισμό, τη θετική αυτοεικόνα και τη θεώρηση του κάθε ατόμου σαν υποκείμενο με τη δική του φωνή.

•  Πλαισίωση και Κατανόηση των θεμάτων συμπεριφοράς:

Αυξάνοντας την κατανόησή μας, βελτιώνουμε την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα του τρόπου που αντιδρούμε και επικοινωνούμε.

• Κατανοούμε και επεξεργαζόμαστε έννοιες και όρους σε σχέση με τα θέματα συμπεριφοράς
• Κατανοούμε τα πλαίσια μέσα στα οποία εκφράζονται οι δύσκολες συμπεριφορές
• Κατανοούμε την έννοια της Προκλητικής Συμπεριφοράς
• Κατανοούμε τα Στάδια της συναισθηματικής αναστάτωσης σε καταστάσεις θυμού/στρες.

• Επεξεργασία Κώδικα Συμπεριφοράς:

Δημιουργώντας από κοινού ένα κώδικα για την αναμενόμενη συμπεριφορά, κτίζουμε ένα επικοινωνιακά συνεπές και σταθερό περιβάλλον για τους μαθητές. Ετοιμαζόμαστε επίσης για πιο οργανωμένη και εποικοδομητική αντιμετώπιση των δύσκολων συμπεριφορών.

Επεξεργαζόμαστε:

• τους Στόχους
• τι Αναμένεται από κάθε Συνεργάτη (Επαγγελματίες, Μαθητές/τριες, Γονείς)
• τις Αποδεκτές και μη Αποδεκτές Συμπεριφορές (καθορισμός 4 βασικών Τομέων Συμπεριφοράς που πηγάζουν από τις αξίες μας: Ασφάλεια, Σεβασμός, Υπευθυνότητα, Ενεργός Συμμετοχή)
• τη Διαβάθμιση των μη Αποδεκτών Συμπεριφορών
• το Σύστημα Αμοιβών και Συνεπειών
• τη Δημιουργία Συμβολαίων
• τις Διαδικασίες που ακολουθούνται σε περιπτώσεις έκφρασης δύσκολων συμπεριφορών:
  • Εντοπισμός
  • Διερεύνηση, Παρατήρηση, Κατανόηση
  • Χειρισμός
  • Στήριξη (Ατομικό Σχέδιο Στήριξης)
  • Πλαίσιο αναστοχασμού μετά από σοβαρό επεισόδιο
  • Αναφορά Περιστατικού
  • Διαδικασία Παραπόνων

2. 2.2. Στρατηγικές και Δραστηριότητες Παρέμβασης

• Τι κάνουμε για να μειώσουμε και να αποκλιμακώσουμε τη δύσκολη συμπεριφορά

• Εφαρμόζουμε τον Κώδικα Συμπεριφοράς.

• Ενεργοποιούμε (Εάν και εφ΄ όσον χρειαστεί) τις Διαδικασίες του Κώδικα Συμπεριφοράς, που αφορούν στις μη Αποδεκτές συμπεριφορές

• Σχηματίζουμε και ενεργοποιούμε για κάθε άτομο που εκφράζεται με δύσκολη συμπεριφορά τη Διαθεματική Ομάδα Στήριξης και Παρέμβασης.

• Επεξεργαζόμαστε Ατομικό Σχέδιο Στήριξης Συμπεριφοράς, το οποίο περιλαμβάνει τις πιο κάτω φάσεις:

-Πράσινη Φάση: Προληπτικές Στρατηγικές

-Κίτρινη Φάση: Πρώτα Προειδοποιητικά Σήματα

-Κόκκινη Φάση: Περιστατικό Προκλητικής Συμπεριφοράς

-Μπλε Φάση: Στήριξη Μετά Το Περιστατικό.

• Καθορίζουμε τις Στρατηγικές Παρέμβασης στις φάσεις όπου εκφράζεται η δύσκολη συμπεριφορά (Στρατηγικές αυτοελέγχου, απόσπασης προσοχής, επικοινωνίας, σωματικής προσέγγισης).

2.3. Αποτύπωση της Δράσης:

Τη σχολική χρονιά 2018 - 2019, το Συμβούλιο για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση της Εγκληματικότητας του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης σε συνεργασία με το Παρατηρητήριο για τη Βία στο Σχολείο του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας και το Γραφείο του Επιτρόπου Εθελοντισμού διοργάνωσε διαγωνισμό με θέμα «Καλές Πρακτικές-– Δράσεις πρόληψης της βίας και της νεανικής παραβατικότητας στο σχολείο και προαγωγής της ενεργού πολιτότητας».

Το Ειδικό Σχολείο «Ευαγγελισμός» συμμετείχε στον διαγωνισμό αυτό με την πιο πάνω Δράση, για την οποία βραβεύτηκε με έπαινο. Η δράση αποτυπώθηκε με τη μορφή μιας αφίσας.